نگاه اجمالی به سپهر رسانه ای که جامعه ایرانی و جامعه بین الملل را در برگرفته است، به علاوه امکانات و نوآوری های فنی، شرایط جدیدی در این سپهر ایجاد کرده است. این تغییرات مهم از یک طرف و از طرف دیگر تا حدی اشباع فضای رسانه از انواع گوناگون شبکه های رادیویی و تلویزیونی و گسترش فضای مجازی، برنامه ریزان و تصمیم گیران را وادار می کند تا برای گسترش و توسعه انواع رسانه ها، در پی الگویی کارآمد مناسب با این شرایط باشند. بر اساس چنین نگاهی است که پژوهش حاضر این سوال را طرح کرده است که الگوی مطلوب برای سیاست گذاری رسانه در جمهوری اسلامی ایران چیست و چه مشخصاتی دارد؟ برای اینکه رسانه ای در جامعه اسلامی به عنوان الگوی مطلوب شناخته شود، با رجوع به مبانی اندیشه سیاسی اسلام و استخراخ شاخصه ها به توصیف و سپس تبیین آن ها در الگودهی به رسانه های جامعه اسلامی پرداخته شد. بر این اساس رسانه در جامعه اسلامی باید از یک سری اصول اساسی تبعیت کند. در این نگاه، اولین ویژگی رسانه مطلوب در اسلام «دین مداری» است، اهمیت دین مداری در این است که وقتی دین باشد، بصیرت، امنیت و آرامش هم به وجود خواهد آمد، لذا باید رسانه در محور دین بچرخد. «اخلاق مداری»، امیدبخشی و «آگاهی بخشی» از دیگر شاخصه های اصیل در طراحی و سیاست گذاری رسانه مطلوب در جامعه اسلامی است که عناوین فوق باید برای موضوعات زندگی ایرانی و اسلامی، استحکام درونی خانواده، ایجاد تمدن نوین اسلامی، افزایش جمعیت، حفظ هویت ملی، دشمن شناسی، تشویق برای ازدواج، آگاهی در خصوص چالش های کشور و تبیین بحران های غرب... برنامه ریزی های عقلانی و جدی اتخاذ کنند.

مقدمه: سازمان تأمین اجتماعی بر پایه اعتماد اجتماعی و اعتبار عمومی با مشارکت خود منابع، سرمایه ها، ذخایر و اندوخته ها را شکل می دهد و به همین سبب برای مانایی و پویایی به شدت نیازمند یک مدل مطلوب ارتباطات رسانه ای است تا بر پایه آن بتواند نسبت به حفظ و ارتقاء اعتماد اجتماعی و اعتبار عمومی و جلب مشارکت هرچه بیشتر شرکای اجتماعی خود یعنی گردانندگان اصلی عرصه کار و اشتغال، اقدام کند. توجه به سیاست گذاری رسانه ای به دلایل متعددی ازجمله تسهیل فرایندهای مربوط به نظامات تصمیم سازی، تصمیم گیری اجرائی و نظارتی، فناوریهای اطلاعات و ارتباطات و کیفیت ارتباط و تعامل سازمان تأمین اجتماعی با ذینفعان اصلی و شرکای اجتماعی برای سازمان تأمین اجتماعی ضروری است. روش: این تحقیق دارای رویکرد کیفی و کمی بوده و با استفاده از روش گراندد تئوری و ابزار مصاحبه و نمونه گیری هدفمند اقدام به طراحی مدل سیاست گذاری رسانه ای سازمان تأمین اجتماعی ایران شد در مرحله بعد با استفاده از مدل سازی غیرخطی فازی و نرم افزار لینگو معیارهای مؤثر بر موضوع، رتبه بندی و تحلیل شد. یافته ها: در این پژوهش با استفاده از مصاحبه با متخصصان (که حداقل 10 سال در عرصه رسانه ها و بخشهای ارتباطی و رسانه ای سازمان تأمین اجتماعی کار علمی و یا عملی کرده باشند) و مرور ادبیات نظری، مدل سیاست گذاری رسانه ای سازمان تأمین اجتماعی ایران ارائه شد سپس با استفاده از مدل سازی غیرخطی فازی و با به کارگیری نرم افزار لینگو معیارهای مؤثر بر موضوع رتبه بندی و تحلیل شد. مدل پژوهش شامل ورودیها، پردازش، نتایج و پیامدها، تصویر سازمان و عوامل محیطی است. بحث: نتایج پژوهش در بعد رتبه بندی و تحلیل معیارهای مؤثر بر مدل سیاست گذاری رسانه ای سازمان تأمین اجتماعی ایران با استفاده از مدل سازی غیرخطی فازی و نرم افزار لینگو نشان داد مهم ترین معیارهای مدل عبارت به ترتیب اولویت عبارت است از عوامل محیطی (با وزن 0/32)، نتایج و پیامدها (با وزن 0/25)، پردازش (با وزن 0/18)، تصویر سازمان (با وزن 0/13) و معیار ورودیها (با وزن 0/12) است.

مقاله حاضر با هدف بررسی وضعیت موجود سیاست گذاری فرهنگی رسانه ها در ایران و ارائه الگوی مفهومی انجام گرفته، از نظر هدف، کاربردی، از نظر نوع داده ها، کمی و از نظر نحوه اجرا، توصیفی از نوع پیمایشی است. 30 نفر از اعضای هیات علمی برجسته دانشگاه ها در رشته های علوم ارتباطات، مدیریت فرهنگی و علوم سیاسی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. پس از مرور کتابخانه ای و اینترنتی پیشینه، فهرستی از نقاط ضعف، قوت، تهدیدها و فرصت ها تهیه و پرسشنامه اول تحقیق تدوین شد تا وضعیت موجود مورد ارزیابی قرار گیرد. پرسشنامه دوم به منظور تعیین درجه تناسب الگوی پیشنهادی توسط حجم نمونه تکمیل شد. برای تحلیل داده ها از میانگین وزنی و آزمون t تک نمونه ای استفاده شد. نتایج نشان داد: اصول سیاست گذاری فرهنگی رسانه ها، چارچوب نظری، نقاط ضعف، نقاط قوت، فرصت ها و تهدیدهای سیاست گذاری فرهنگی رسانه ها و نیز فرایند اجرایی و راهبردها مورد تایید صاحبنظران قرار گرفته است. درجه تناسب مدل 4.153 از 5 بوده و با 95 درصد اطمینان مورد تایید قرار گرفت.

در مقاله حاضر با بهره گیری از روش پیمایشی و با تمرکز بر سند چشم انداز افق رسانه به مطالعه سیاست گذاری رسانه ای در رسانه ملی می پردازیم. بدین منظور و در تناظر با مدل مرحله ای سیاست گذاری، مراحل صورت بندی مساله و تصمیم گیری با عنوان واحد مرحله «طراحی سیاست» در نظر گرفته شده و به همراه مرحله «اجرا» مورد مطالعه پسینی قرار گرفته اند. جامعه آماری این مطالعه را کارکنان رسانه ملی تشکیل داده است. نتایج نشان داد که از نظر پاسخگویان، سیاست های افق رسانه در مرحله طراحی سیاست ها با ضعف در مولفه های واقع بینانه بودن و انعطاف پذیری روبه رو بوده و اجرای سیاست ها نیز با چالش در مولفه های آموزش و مشارکت کارکنان مواجه بوده است. درنهایت با اتخاذ رویکردی آینده نگرانه و به منظور در دسترس بودن گزینه های مطلوب برای تدوین سند آینده راهبردی سازمان صداوسیما توجه به چالش هایی مثل ریزش مخاطبان، رقابت با رسانه های ماهواره ای و نیروی انسانی غیرمتخصص و اتخاذ راه حل هایی با تمرکز بر توجه به نیازهای مخاطبان و کوچک- چابک سازی سازمان پیشنهاد می شوند.

بیانیه گام دوم انقلاب به عنوان یکی از برجسته ترین اسناد راهبردی انقلاب اسلامی به موضوعات مهمی همچون علم و فناوری، اخلاق و معنویت، اقتصاد و تولید، عدالت و مبارزه با فساد، استقلال و. . . پرداخته و علاوه بر ترسیم آرمان ها و تعیین اهداف، به الزامات و چالش ها نیز توجه داشته و به عنوان عصاره چهار دهه تجربه ارزشمند، نه فقط سرشت و سرگذشت انقلاب، بلکه سرنوشت و آرمان نهایی آن را تبیین نموده است. ازاین رو می تواند مبنای سیاست گذاری در عرصه های مختلف و به ویژه رسانه قرار گیرد. این پژوهش با هدف شناسایی خطوط راهنمای سیاست گذاری رسانه، با تمرکز بر بیانیۀ گام دوم انقلاب اسلامی و به روش تحلیل مضمون انجام شده است. مضامین فراگیر در چهار گروه تعهد نگرشی، تعهد هنجاری، تعهد رفتاری و تعهد هیجانی قرار گرفته است. بر پایه این پژوهش، رسانه با متعهد دانستن خود به مفاد بیانیه و تأکید بر مضامینی همچون آرمان خواهی، ارزش مداری، تعالی جویی، خودباوری، عقلانیت، خلاقیت، هشیاری، امیدآفرینی، مطالبه و. . . و ملاحظه آن در سیاست ها و به دنبال آن راهبردها و برنامه ها در مسیر تحقق بیانیه قرارگرفته و با توجه به کارکردهای متعدد و تأثیرات فراگیر خود، موجبات هم سویی تمامی نیروهای اجتماعی را فراهم خواهد آورد. به ویژه آن که در متن بیانیه به صراحت بر جایگاه کلیدی و نقش مؤثر رسانه تأکید شده است.

هدف اصلی این پژوهش، شناسایی مسایل صداوسیما در تعامل با رسانه های جدید است. بدین منظور پژوهشگر ضمن مطالعه منابع و اسناد مرتبط، برای دست یافتن به پاسخی برای پرسش اصلی پژوهش، به مصاحبه کیفی نیمه ساختاریافته با تعدادی از مدیران و کارشناسان حوزه فضای مجازی و سیاست گذاری صداوسیما، اساتید و کارشناسان دانشگاهی حوزه ارتباطات و رسانه و مدیران و کارشناسان فعال در عرصه فضای مجازی پرداخته است. در این پژوهش از روش تحلیل مضمون استفاده شده است و طی سه مرحله کدگذاری توصیفی، تفسیری و یکپارچه سازی، سیزده مسئله در پنج بخش مسایل مدیریتی، مسایل ناشی از تغییرات محیطی، مسایل مرتبط با قوانین و مقررات، مسایل ناشی از نوع رویکرد و نگاه به فضای مجازی، و مسایل ناشی از ضعف دانش و تخصص شناسایی شدند.

این مطالعه، به بررسی راهبرد های شورای عالی فضای مجازی در سیاست گذاری رسانه های نوین ارتباطی می پردازد. هدف پژوهش، شناسایی مهمترین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای این شورا در عرصه سیاست گذاری رسانه های نوین و تدوین راهبردهای علمی و عملیاتی است و در این خصوص از نظریه های هنجاری رسانه ها، استفاده و رضامندی، رسانه های جدید، هویت و فضای مجازی و سیاست گذاری رسانه ای بهره گرفته است. در این پژوهش سیاست های این شورا با استفاده از روش کمی-کیفی ماتریس تحلیلی SWOT، از طریق مصاحبه هدفمند با 14 نفر از متخصصان دانشگاهی و صاحبنظران حوزه رسانه و سیاست گذاری، بررسی شده است. در مجموع، 15 نقطه قوت و فرصت به عنوان مزیت و تعداد 16 ضعف و تهدید به عنوان محدودیت این شورا شناسایی شده است. نمره 15/3 ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و نمره51/2 ماتریس ارزیابی عوامل خارجی نشان می دهد که نقاط قوت شورای عالی فضای مجازی در سیاست گذاری رسانه های نوین ارتباطی بیشتر از نقاط ضعف آن و فرصت های پیش روی این شورا نیز بر تهدید های آن غلبه دارد که متناسب با آن، راهبرد های تهاجمی ارایه شده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.